Στις 7 Ιουνίου 2012
πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες το δεύτερο περιφερειακό σεμινάριο του προγράμματος των κοινωνικών εταίρων στην
εκπαίδευση για τη βία στα σχολεία: Πρόληψη και μετριασμός της βίας από τρίτους και
της παρενόχλησης στα σχολεία.
Παρουσιάστηκε η έκθεση από το πρώτο περιφερειακό
σεμινάριο με το ίδιο θέμα που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία, στις 26 Απριλίου 2012, όπως επίσης και το προσχέδιο της ETUCE με τις οδηγίες
εφαρμογής για τις συνδικαλιστικές ενώσεις των εκπαιδευτικών. Παρουσιάστηκαν επίσης
και οι μελέτες περίπτωσης από την
Πολωνία, την Ισπανία και τη Σουηδία.
Οι ομάδες εργασίας παρείχαν ανατροφοδότηση για την εφαρμογή των
πολυτομεακών οδηγιών για την αντιμετώπιση της βίας από τρίτους και της
παρενόχλησης που σχετίζεται με την εργασία στον τομέα της εκπαίδευσης. Τα
ερωτήματα που τέθηκαν και απαντήθηκαν αφορούσαν στα είδη περιστατικών βίας από τρίτους, στις ιδέες για πραγματικές και πιθανές δραστηριότητες πρόληψης της βίας, κατά πόσο είναι χρήσιμες
οι οδηγίες για την πρόληψη της βίας από τρίτους στον τομέα της εκπαίδευσης, πως
και πότε θα πρέπει να πραγματοποιούνται αυτές οι δράσεις και ποιες είναι οι πιο
κατάλληλες μορφές εφαρμογής για την
επιτυχέστερη πρόληψη καθώς και τα βασικά στοιχεία αυτών των δράσεων. Το
τελευταίο ερώτημα αφορούσε τις προκλήσεις/ευκαιρίες εφαρμογής των πολυτομεακών
οδηγιών για την πρόληψη της βίας από τρίτους στην εκπαίδευση.
ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Η πρώτη μελέτη περίπτωσης αφορά στο σχολείο No. V στα περίχωρα της πόλης Gdynia στην Πολωνία. Το
σχολείο έχει 25 τάξεις με 300 μαθητές ηλικίας 15-18 ετών, που προέρχονται από
όλες τις κοινωνικές τάξεις, με περισσότερα κορίτσια από αγόρια. Από τους 40 εκπαιδευτικούς μόνο 4 ήταν
άνδρες. Οι εκπαιδευτικοί στη Πολωνία δεν πληρώνονται καλά και αυτός είναι ο
λόγος που οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί είναι γυναίκες. Αντιθέτως, τις θέσεις των διευθυντών
καταλαμβάνουν περισσότεροι άνδρες. Το σχολείο υιοθέτησε τις ακόλουθες
διαδικασίες σχετικά με τη βία στα
σχολεία:
1) αναγνώριση του προβλήματος
2) εις βάθος ανάλυση του προβλήματος (περιλαμβάνονται
οι γονείς)
3) συμβουλευτική (περιλαμβάνονται ψυχολόγοι)
4) αξιολόγηση
Το σχολείο έχει καλές σχέσεις με
την τοπική αστυνομία και το τοπικό
κέντρο φροντίδας. Το συμβούλιο των γονέων συνεδριάζει κάθε δύο μήνες
δίνοντας τη γνώμη του και υποβάλλοντας προτάσεις για την αντιμετώπιση της βίας
και της παρενόχλησης στο σχολείο. Οι σχολικοί ψυχολόγοι και οι εργαζόμενοι στην
ειδική αγωγή έχουν συναντήσεις ατομικές και ομαδικές. Η ύπαρξη εξειδικευμένου
προσωπικού θεωρήθηκε πλεονέκτημα για την αντιμετώπιση της βίας στο σχολείο λόγω
της καλής εκπαίδευσής τους. Σύμφωνα με
μία ειδική έρευνα που διεξήχθη στο σχολείο για τους εκπαιδευτικούς και
περιλάμβανε τις προσδοκίες τους από το σχολείο, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσος και
οι γονείς πίστευαν ότι τα καλά αποτελέσματα
στις τελικές εθνικές εξετάσεις ήταν
σημαντικότερα από την αντιμετώπιση της βίας στο σχολείο. Η διευθύντρια ανέφερε
ότι η μικρή υποστήριξη από τους γονείς καθιστά δυσκολότερη την πειθαρχία και
την επιβολή τιμωρίας. Η αστυνομία καλείται μόνο σε πολύ σοβαρά περιστατικά βίας
και παρενόχλησης. Επιπλέον, τα μέσα ενημέρωσης καλλιεργούν τον ανταγωνισμό με
βάση τα αποτελέσματα των δοκιμασιών και
δεν αναφέρουν καθόλου το ζήτημα της ασφάλειας.
Από τη συνέντευξη με τους
μαθητές προέκυψαν τα ακόλουθα: Αρχικά, αρνήθηκαν ότι υπήρχε πρόβλημα βίας και παρενόχλησης και δεν έλαβαν το ζήτημα
σοβαρά όταν ρωτήθηκαν. Στη συνέχεια στη συνέντευξη τα αγόρια
φάνηκαν πιο απόμακρα σε σχέση με τα
κορίτσια απέναντι στο πρόβλημα αυτό. Οι μαθητές ανέφεραν ότι δεν εμπιστεύονται
τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο και έτσι δεν μιλούν ελεύθερα για τα προβλήματά
τους. Οργανώθηκαν ειδικά μαθήματα από τον σχολικό ψυχολόγο και τον υπάλληλο
υποστήριξης (του ψυχολόγου) ώστε οι μαθητές στο σχολείο να κατανοήσουν τις συνέπειες της
παρενόχλησης και του εκφοβισμού.
Τα αγόρια πρότειναν μαθήματα με τεχνικές
αυτοάμυνας, ενώ τα κορίτσια πρότειναν:
1) κουτιά όπου οι μαθητές ανώνυμα αναφέρουν το
πρόβλημα καθώς και ερωτήματα που το σχολείο πρέπει να απαντήσει.
2) Μία «ομάδα υποστήριξης» με υποστήριξη από ειδήμονες
σε εθελοντική βάση και
3) τεχνικές επικοινωνίας και ατομικά μαθήματα για τη γλώσσα του σώματος.
Από τη συνέντευξη με τους
ψυχολόγους, τη διευθύντρια και τον παιδαγωγό προέκυψε ότι η βία κατά τρίτων και
η παρενόχληση συνέβαινε εκτός του σχολείου και όχι μέσα σε αυτό, όπως επίσης
και η χρήση ναρκωτικών και η σεξουαλική παρενόχληση των κοριτσιών και των
γυναικών εκπαιδευτικών. Το σχολείο πάντοτε ανέφερε αυτά τα περιστατικά στην
αστυνομία. Το προσωπικό πιστεύει ότι η εκπαίδευση για την πρόληψη της βίας και
της παρενόχλησης πρέπει να αρχίζει στην
πρωτοβάθμια εκπαίδευση καθώς στη δευτεροβάθμια ο χρόνος είναι περιορισμένος.
Από τη συνάντηση με τις τοπικές
αρχές όπως ο δήμαρχος της πόλης, άλλοι αξιωματούχοι και η συνδικαλιστική ένωση Solidarnosc διαπιστώθηκε η
καλή συνεργασία μεταξύ τους. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η μικρή και ανεπαρκής
χρηματοδότηση του σχολείου που λαμβάνει
το ένα τρίτο του προϋπολογισμού για την εκπαίδευση 30,000 μαθητών και 3,800
εκπαιδευτικών. Το διοικητικό συμβούλιο, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές, οι γονείς
και το συμβούλιο των εκπαιδευτικών που
περιλαμβάνει και τις συνδικαλιστικές ενώσεις συνεδριάζουν προκειμένου να
συζητήσουν εκπαιδευτικά θέματα. Οι τοπικές
αρχές επιθυμούν να στηρίξουν τα σχολεία περισσότερο για την αντιμετώπιση της βίας και της
παρενόχλησης καθώς και άλλα ζητήματα εκσυγχρονισμού αλλά αυτό καθίσταται
δύσκολο λόγω της περιορισμένης χρηματοδότησης.
Πραγματοποιήθηκε επίσης, επίσκεψη
στο σχολείο Νο 14 της Gdynia
με 995 μαθητές της πρωτοβάθμιας και της κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,
131 εκπαιδευτικούς και 50 εργαζόμενους. Το σχολείο διέθετε πολιτικές
αντιμετώπισης της βίας και της παρενόχλησης διατυπωμένες σε έγγραφα που
διανέμονται στους γονείς και σε όλο το προσωπικό. Το σχολείο έχει 26 μαθητές ανά τάξη, συγκεντρώνει
μαθητές από τις γύρω περιοχές και διαθέτει καλές εγκαταστάσεις για μαθητές με
κινητικές δυσκολίες που ενσωματώνονται στη σχολική ζωή. Το σχολείο διαθέτει ένα
καλό πρόγραμμα για την πρόληψη της παρενόχλησης. Οι καλές σχέσεις γονέων
–μαθητών και η εργασία των τριών ψυχολόγων
βοήθησε στην πρόληψη της βίας και ειδικότερα της βίας από τρίτους. Υπάρχουν
επίσης και επιπρόσθετες τάξεις θεραπευτικής αγωγής για μεμονωμένους μαθητές και
προγράμματα/εργαστήρια για τη διδασκαλία αντιμετώπισης της βίας και για την
ασφάλεια στο σχολείο.
Το 2011, το περιστατικό θανάτου
ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού εκτός σχολείου από άγνωστο που παραμένει
ασύλληπτος οδήγησε στη λήψη των ακόλουθων μέτρων από το σχολείο:
1) παροχή βοήθειας από ψυχολόγο
για τους φίλους, τους μαθητές και τους γονείς.
2)Παροχή ειδικών μαθημάτων προς
τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς για την αντιμετώπιση επικίνδυνων καταστάσεων
εκτός σχολείου καθώς και ειδικά εργαστήρια για την διαδικτυακή παρενόχληση για
μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Οι εκπαιδευτικοί, οι παιδαγωγοί
και οι ψυχολόγοι προσέφεραν άλλα προγράμματα για μαθητές και γονείς. Πιο
συγκεκριμένα, οι μαθητές ηλικίας 5-10
ετών παρακολουθούν το πρόγραμμα για την
ασφάλεια στο σπίτι και την αντιμετώπιση αγνώστων στο δρόμο ή στο σπίτι. Έχουν
αναρτηθεί ειδικές αφίσες στους διαδρόμους που πληροφορούν τους μαθητές σχετικά
με επικίνδυνες καταστάσεις, με την ασφάλεια και αναγράφεται μία τηλεφωνική γραμμή βοήθειας.
Το εθνικό πρόγραμμα «όταν αγαπάς
δεν χρησιμοποιείς βία- μη χτυπάς ένα παιδί» προωθήθηκε από τα μέσα ενημέρωσης ώστε
οι ενήλικες να σταματήσουν να ασκούν βία στα παιδιά. Το σχολείο διοργάνωσε ειδικά
εργαστήρια για γονείς και μαθητές. Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν
σε μηνιαίες ομιλίες και εργαστήρια για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων και τη προστασία του
παιδιού από τους εμπόρους ναρκωτικών και τους αγνώστους στο διαδίκτυο. Οι
μαθητές του Γυμνασίου συναντούν δικηγόρους προκειμένου να μάθουν τις νομικές
συνέπειες οποιασδήποτε περίπτωσης παρενόχλησης. Το σχολείο οργάνωσε μία ειδική
έρευνα μεταξύ των μαθητών με τίτλο «Σε ποιους χώρους αισθάνεσαι ανασφαλής». Πρόκειται για ένα τοπικό πρόγραμμα τα
αποτελέσματα του οποίου βοήθησαν το διευθυντή να φροντίσει περισσότερο αυτούς
τους χώρους. Το σχολείο έχει επίσης
κυλικείο ώστε οι μαθητές να αγοράζουν προϊόντα, εφόσον δεν
επιτρέπεται να βγουν εκτός σχολείου, ως μέτρο ασφάλειας.
Από τη συζήτηση με τους μαθητές προέκυψε ότι
εμπιστεύονται τους εκπαιδευτικούς και το διευθυντή και ότι το προσωπικό τους
έδειξε πως να είναι ασφαλής και να αποφεύγουν τις επικίνδυνες καταστάσεις. Σε περίπτωση κινδύνου έμαθαν ότι είναι
καλύτερο να φωνάξουν «φωτιά» αντί «βοήθεια»
λόγω του άμεσου αποτελέσματος. Επιπλέον, αισθάνονται ασφαλείς έξω από το
σχολείο διότι υπάρχουν φωτισμένοι χώροι και κάμερες γύρω από το σχολείο για να
τους προστατεύουν. Το σχολείο έχει μαθητικό συμβούλιο που συζητά με τους
διευθυντές για ζητήματα που επηρεάζουν
τους μαθητές στο σχολείο. Το σχολείο διαθέτει
ένα καλό σύστημα ασφάλειας με πόρτες και επιστάτη. Στους τοίχους του
σχολείου υπάρχουν αφίσες που δείχνουν την ασφαλή συμπεριφορά στο σχολείο.
Η δεύτερη μελέτη περίπτωσης αφορά το Γυμνάσιο « IES Caepionis» της πόλης Chipiona στην
επαρχία Cadiz της
Ισπανίας. Ως προς το κοινωνικό πλαίσιο η πόλη
είναι τουριστική με 18.000 κατοίκους που διπλασιάζονται το καλοκαίρι. Οι
14.000 από αυτούς διαμένουν στο κέντρο ενώ οι υπόλοιποι στην περιφέρεια. Η
τοπική οικονομία βασίζεται στη γεωργία, στην αλιεία και στον τουρισμό. Το κατακεφαλήν
εισόδημα στην Chipiona
είναι μικρότερο από όλη την Ισπανία. Συνεπώς, οι μαθητές ανήκουν στα μεσαία και
χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Το Γυμνάσιο βρίσκεται στη νέα ζώνη που χαρακτηρίζεται
από διαφορετικά κοινωνικά και πολιτιστικά επίπεδα. Υπάρχουν μαθητές από
διαφορετικές γειτονιές και περιοχές χωρίς καλό σύστημα επικοινωνίας μεταξύ
τους. Οι μαθητές μεταφέρουν τα προβλήματα από τη ζωή τους στο σχολείο.
Περίπου το 45% των κατοίκων δεν έχουν
βασικά προσόντα. Συνεπώς, πολλοί μαθητές
μειονεκτούν κοινωνικά και οικονομικά. Αυτό παρατηρήθηκε στις προσδοκίες τους,
στα σχέδιά τους και στα όνειρά τους. Υπάρχουν σημαντικές και σοβαρές διαφορές
στους μαθητές ως προς τις ικανότητές τους, τις επιθυμίες και και τον τρόπο ζωής
και εκμάθησης που εξαρτώνται από την
οικογένειά τους. Επομένως, το σχολείο προσπαθεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες
κάθε μαθητή και να αναπτύξει διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα και σχέδια.
Στο Γυμνάσιο που ιδρύθηκε το 2005 φοιτούν 375 μαθητές και θεωρείται ένα μέσο σχολείο συγκριτικά με άλλα στην
Ισπανία.
Τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά
προγράμματα που πραγματοποιεί το σχολείο είναι :
-
Το δίγλωσσο πρόγραμμα( Αγγλική και Ισπανική
γλώσσα)
-
Το σχολείο TIC 2.0 (Νέες Τεχνολογίες)
-
Πρόγραμμα για την υγεία και την ασφάλεια
-
Αθλητισμός
-
Πρόγραμμα για την ισότητα μεταξύ ανδρών και
γυναικών
-
Πρόγραμμα βοήθειας στο σχολείο (στήριξη μελέτης)
-
Ποιότητα και βελτίωση σχετικά με τα εκπαιδευτικά
αποτελέσματα
-
Πρόγραμμα συνύπαρξης (για τη βελτίωση των
σχέσεων μέσα στο σχολείο)
Σε κάθε πρόγραμμα υπάρχει ένας
συντονιστής. Το σχολείο έχει 35 εκπαιδευτικούς 1 διοικητικό υπάλληλο, έναν
θυρωρό και το προσωπικό για την καθαριότητα.
Ως δίγλωσσο σχολείο έχει δύο βοηθούς, φυσικούς ομιλητές της Αγγλικής
γλώσσας. Σε κάθε επίπεδο υπάρχουν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Η μία είναι η
δίγλωσση όπου οι μαθητές έχουν καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και καλύτερη
συμπεριφορά. Για του μαθητές χωρίς κίνητρα το σχολείο προσφέρει διαφορετικές
δραστηριότητες όπως αθλητικές και καλλιτεχνικές, ακόμη και εάν δεν υπάρχουν ως
μαθήματα στο πρόγραμμα σπουδών. Η επιτήρηση στο διάλειμμα από 5-6 εκπαιδευτικούς είναι σημαντική καθώς οι έμποροι ναρκωτικών πλησιάζουν τους
εφήβους για τη διανομή και πώληση των ναρκωτικών. Το σχολείο προστατεύεται από
τοίχο και η αστυνομία και κυρίως οι πολιτοφύλακες ελέγχουν τους εξωτερικούς
χώρους δίπλα από το σχολείο.
Τα
κύρια αίτια της παρενόχλησης και της βίας στο σχολείο είναι:
-
Οι εξωτερικές επιρροές στο σχολείο
-
Οι επιρροές από τα μέσα ενημέρωσης
-
Τα ζητήματα που απασχολούν τους γονείς και οι
προσδοκίες τους
-
Η έλλειψη κινήτρων για μελλοντικά σχέδια
- Η επιλεκτική σεξιστική συμπεριφορά (διαφορετική
συμπεριφορά προς τις
γυναίκες εκπαιδευτικούς)
γυναίκες εκπαιδευτικούς)
-
Τα ναρκωτικά
Υπάρχουν τρεις κατευθύνσεις παρενόχλησης, βίας και
κακής συμπεριφοράς στο σχολείο :
-
μαθητής προς μαθητή
-
μαθητής προς εκπαιδευτικό
-
γονείς προς εκπαιδευτικό
Οι κακές συμπεριφορές στο
σχολείο διακρίνονται σε:
α) Ανάρμοστη συμπεριφορά: θεωρείται η ενοχλητική
συμπεριφορά από ορισμένους μαθητές που δεν επιτυγχάνουν καλές επιδόσεις, έχουν
έλλειψη σε καλές συνήθειες μελέτης, και οι ανάρμοστες συμπεριφορές δημιουργούν περισσότερα προβλήματα. Σε αυτή
τη συμπεριφορά περιλαμβάνονται η σποραδική επιθετικότητα, η κλοπή, η μικρής έκτασης
καταστροφή σχολικού υλικού και υποδομών, οι απουσίες, η απρόσεχτη συμπεριφορά,
η παρενόχληση εκπαιδευτικών και λοιπού προσωπικού,
μαθητών, κτλ.
β) Αντικοινωνική συμπεριφορά: Περιλαμβάνει σοβαρά
και δυσεπίλυτα προβλήματα όπως ο εκφοβισμός (λεκτικός, σωματικός και
ψυχολογικός), η συστηματική επιθετικότητα και παρενόχληση, η ληστεία και ο
βανδαλισμός στο σχολείο και η επιθετικότητα προς τα μέλη της σχολικής κοινότητας
από βίαιους μαθητές με ψυχολογικά προβλήματα ή σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς.
Οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι της πρόληψης.
Το Γυμνάσιο
χρησιμοποιεί όλους τους πόρους για την πρόληψη της άσχημης συμπεριφοράς
από τους μαθητές:
α) εργαστήριο τεχνών και κατασκευών. Συμμετέχουν μαθητές ανεξαρτήτως
της ύπαρξης των μαθημάτων αυτών στο πρόγραμμα σπουδών. Το σχολείο διακοσμείται
με τα έργα των μαθητών.
β) αθλητικές δραστηριότητες μετά το πέρας των
μαθημάτων από επιπλέον προσωπικό
γ) τάξη συνύπαρξης που συμμετέχουν εθελοντές
εκπαιδευτικοί και συντονίζει ο σχολικός σύμβουλος. Την τάξη παρακολουθούν
διαφορετικοί μαθητές σε συνάρτηση με την ημέρα και τη συμπεριφορά τους.
Στην τάξη συνύπαρξης:
-
οι μαθητές δεν αποβάλλονται από το σχολείο
εξαιτίας της επιθετικής στάσης ή της
κακής συμπεριφοράς.
-
οι μαθητές μπορούν να αναλογιστούν τη
συμπεριφορά τους
-
γίνεται διαχωρισμός των μαθητών όταν έχουν
επιθετική συμπεριφορά.
δ) μικρές
συνεδριάσεις για τον καλό συντονισμό μεταξύ των εκπαιδευτικών και των
μαθητών.
ε) επιλογή μαθητών για το δίγλωσσο τμήμα που
διασφαλίζει την καλή συμπεριφορά και τις επιδόσεις.
στ) οι ομάδες μαθητών με περισσότερα προβλήματα
συμπεριφοράς τοποθετούνται σε αίθουσα
πλησίον της αίθουσας των εκπαιδευτικών για μεγαλύτερο έλεγχο. Επίσης, στις
πρώτες τάξεις υπάρχουν περισσότερες ώρες διδασκαλίας με τους ίδιους
εκπαιδευτικούς για να γνωρίσουν καλύτερα
τους μαθητές.
ζ) η ομάδα μαθητών βοηθών (εκπαιδευτές μαθητών)
προλαμβάνουν την κακή συμπεριφορά και
βοηθούν τους μαθητές όταν υποφέρουν από
εκφοβισμό ή οποιαδήποτε άλλη επίθεση. Η
αναλογία είναι ένα βοηθός σε κάθε ομάδα και η επιλογή τους βασίζεται στην καλή
συμπεριφορά.
Το πρόγραμμα «Συνύπαρξης» βασίζεται στην Ισπανική νομοθεσία και τις
ρυθμίσεις και περιλαμβάνει τρόπους επίλυσης και πρόληψης προβλημάτων κακής
συμπεριφοράς:
α) Επίσημα έγραφα για την καταγραφή της συμπεριφοράς
και των περιστατικών των μαθητών.
β) Επικοινωνία με τους γονείς ώστε να δώσουν
πληροφορίες για την πειθαρχία των παιδιών τους και κατάλογος επισκέψεων των γονέων.
γ) «αίθουσα συνύπαρξης».
δ) Επικοινωνία ομάδας εκπαιδευτικών σχετικά με τις
δραστηριότητες που πρέπει να ακολουθήσουν οι μαθητές όταν αποβάλλονται από το
σχολείο (πίνακας δραστηριοτήτων των μαθητών στην αίθουσα των εκπαιδευτικών). Οι
αποβολές μαθητών έχουν διάρκεια 1 μήνα το ανώτερο και μόνο ως τελευταία
επιλογή.
ε) Συμμετοχή ψυχολόγου-συμβούλου.
στ) Δεσμεύσεις ως προς τη συμπεριφορά μεταξύ των
οικογενειών και του σχολείου.
ζ) Ο ρόλος του εκπαιδευτικού σχετικά με την κακή
συμπεριφορά, τις επιθέσεις και την πρόληψη (μηνιαίες συνεδριάσεις των ομάδων
των εκπαιδευτικών σε συνάρτηση με το
επίπεδο και την τάξη)
η) Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την πρόληψη των
επιθέσεων και της κακής συμπεριφοράς και την προαγωγή καλών σχέσεων μεταξύ των
μαθητών και όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Ο
καλός συντονισμός του συλλόγου γονέων, των τοπικών εκπαιδευτικών αρχών, της
τοπικής αστυνομίας και της πολιτοφυλακής είναι απαραίτητος για την πρόληψη
επικίνδυνων καταστάσεων. Το σχολείο είναι υπεύθυνο για την πρόληψη και η
αστυνομία εγγυάται την υγιή διαβίωση.
Η πολιτοφυλακή
με τον κανονισμό για την ασφάλεια των μαθητών προσπαθεί να
βελτιώσει τέσσερα προβλήματα για παιδιά κάτω των 18 ετών:
α) εκφοβισμός και βία
β) διαδικτυακός εκφοβισμός. Κοινωνική δικτύωση
γ) προβλήματα με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ
δ) κοινωνικές ομάδες (δεν είναι σημαντικές σε αυτή τη μικρή πόλη)
Οι πολιτοφυλακή
θεωρεί απαραίτητη την καλή επικοινωνία με τους γονείς, τα σχολεία καθώς
και τη συλλογική ενημέρωση για τον εκφοβισμό μεταξύ των νέων. Η τοπική
αστυνομία βασίζεται στο νόμο της τοπικής κυβέρνησης ειδικά για την αντιμετώπιση
των απουσιών και τη μείωση της σχολικής εγκατάλειψης. Οι τοπικές εκπαιδευτικές
αρχές πραγματοποιούν έναν καλό έλεγχο για την κοινωνική κατάσταση των
οικογενειών. Συνεπώς, τα οικογενειακά επιδόματα και η κοινωνική βοήθεια πρέπει
να σχετίζονται με την τακτική παρακολούθηση στο σχολείο ώστε οι μαθητές να μην απουσιάζουν.
Η τρίτη μελέτη περίπτωσης aφορά στο σχολείο Sunnerby, Sorunda του
δήμου Nynäshamn στη Στοκχόλμη. Το σχολείο έχει 360 μαθητές και 40
εκπαιδευτικούς. Ο δήμος συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα που διοργάνωσε η ασφαλιστική εταιρία AFA που
διοικείται από κοινωνικούς εταίρους. Διαπίστωσαν ότι οι εκπαιδευτικοί ανήκουν
στις 6 ομάδες με υψηλό κίνδυνο απειλών και αναζήτησαν το σχολείο με βάση τους
αυξημένους αριθμούς σε ασθένειες και σε ατυχήματα που σχετίζονται με την
εργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών. Ο στόχος του προγράμματος ήταν να
δημιουργήσουν καλύτερες διαδικασίες και
μεθοδολογία για το χειρισμό και την πρόληψη απειλών και βίας στο χώρο εργασίας
και περισσότερες γνώσεις και ικανότητες στο χειρισμό απειλών και περιστατικών
βίας. Ο θάνατος δύο πρώην μαθητών του σχολείου σε ύποπτες συνθήκες οδήγησε στην
τελική επιλογή του σχολείου αυτού.
Ο
διαχειριστής του προγράμματος είναι ένας νέος κοινωνιολόγος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, αναζητήθηκαν εργαλεία
αντιμετώπισης των απειλών. Είναι σημαντικό να δουλεύει κανείς με νεαρά παιδιά
ώστε να τα προετοιμάζει για τη ζωή τους ως ενήλικες. Το πρόγραμμα άλλαξε την αντίληψη και την κατανόηση της παρενόχλησης μεταξύ των εκπαιδευτικών. Το
πρώτο βήμα ήταν ένα έτος προετοιμασίας και εξέτασης του εργασιακού
περιβάλλοντος όπως καλές πρακτικές και κακές συνήθεις στο σχολείο και στις
τάξεις, παρατήρηση μαθημάτων. Παρατηρήθηκε ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είχαν και δεν ακολουθούσαν κοινούς κανόνες
προκαλώντας σύγχυση και αποπροσανατολίζοντας τους μαθητές. Υπήρξε συνεργασία με
τους γονείς, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς σχετικά με τη βία και τη
παρενόχληση γενικά. Η πρώτη έκθεση παρουσιάστηκε στους εκπαιδευτικούς οι οποίοι
εργάστηκαν σε ομάδες με θέμα «η ιδέα για ένα ασφαλές σχολείο». Στη συνέχεια
οργανώθηκε μία ομάδα που περιλάμβανε και μαθητές. Οι μαθητές και οι γονείς ανέφεραν τι αναμένουν
από τους εκπαιδευτικούς. Όλοι συνεργάστηκαν για τη δημιουργία της ταυτότητας
του σχολείου και για να αισθάνονται όλοι ασφαλείς όπως επίσης και για τη
καλλιέργεια του αισθήματος υπερηφάνειας
για το γεγονός ότι ανήκουν στο σχολείο.
Αρχικά, τα ποσοστά βίας και παρενόχλησης αυξήθηκαν διότι όλοι κατανόησαν
τι σημαίνει βία και παρενόχληση και ποια συμπεριφορά είναι παραδεκτή ή όχι στο
σχολείο. Στη συνέχεια παρατηρήθηκε πτώση των ποσοστών λόγω της δουλειάς που έγινε, λόγω της
ανάπτυξης ενός νέου δικτύου και μίας καλύτερης επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων.
Οι εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών ενώσεων και οι εκπαιδευτικοί παρατήρησαν ότι οι
κοινωνικές αλλαγές στη Σουηδία περιλάμβαναν και απαιτητικότερους γονείς. Οι
ίδιοι αγαπούν τη δουλειά τους, είναι βέβαιοι ότι οι μαθητές αισθάνονται
ασφαλείς και εμπιστεύονται το
προσωπικό. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
μέντορα παίζει σημαντικό ρόλο στην
εμπιστοσύνη και στο πνεύμα δικαιοσύνης μεταξύ των συναδέλφων. Οι εκπαιδευτικοί
ενημερώνουν του γονείς ακόμη και για την ημερήσια απουσία του μαθητή. Το
πρόγραμμα δίνει στους εκπαιδευτικούς την αίσθηση της συμμετοχής και της κοινής
ευθύνης. Οι εκπαιδευτικοί άλλαξαν
οριστικά την αντίληψή τους για την παρενόχληση στη καθημερινή εργασία και για
την ασφάλεια. Είναι περισσότερο ανοιχτοί στις συζητήσεις για τα προβλήματα και
την παρενόχληση. Η ιδέα του ασφαλούς σχολείου
δίνει ευκαιρίες στους μαθητές να γίνουν καλοί πολίτες στο μέλλον.
Οι
μαθητές, ένα αγόρι και τρία κορίτσια εργάστηκαν για τη θέσπιση σχολικών κανόνων
και τη δημιουργία λογότυπου που δίνει ταυτότητα στο σχολείο. Τα κορίτσια πιστεύουν
ότι τα αγόρια δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα της παρενόχλησης. Δεν υπάρχουν
ειδικά μαθήματα συμπεριφοράς και αντίδρασης σε επικίνδυνες περιστάσεις, αλλά θα
ήθελαν να έχουν. Αισθάνονται ελεύθεροι να συζητήσουν τα προβλήματα με τους
εκπαιδευτικούς και τους εμπιστεύονται.
Όμως παρατήρησαν ότι παρόλο που οι εκπαιδευτικοί γνωρίσουν ότι υπάρχουν ομάδες
και όχι ενσωμάτωση δεν κάνουν τίποτα για
να το επιλύσουν. Αισθάνονται ασφαλείς και περήφανοι για το σχολείο και
τυγχάνουν δίκαιης μεταχείρισης από τους εκπαιδευτικούς και το διευθυντή.
Ο διευθυντής του σχολείου πιστεύει ότι σήμερα
το σχολείο είναι φιλικό, με καλούς μαθητές και εκπαιδευτικούς. Το πρόγραμμα
ενίσχυσε τη φιλική ατμόσφαιρα και
ανέτρεψε την πρότερη, κακή φήμη του σχολείου.
Υπήρχε υψηλό ποσοστό χρήσης αλκοόλ και καπνίσματος και περιστατικό
επίθεσης σε μαθητή από νεαρούς στο οποίο βοήθησε η αστυνομία αλλά δεν υπήρξε
τίποτα παραπάνω από την ανταλλαγή κινητού τηλεφώνου με το διευθυντή για
επικοινωνία με την αστυνομία. Υπήρξε αλλαγή αντίληψης των μαθητών και των
εκπαιδευτικών για το σχολείο με τη δημοσίευση άρθρου στην τοπική εφημερίδα. Οι
κανόνες είναι πιο ξεκάθαροι και υπάρχει πνεύμα ενότητας. Το σχολείο προσφέρει
επιπλέον δραστηριότητες όπως χάντμπολ και ιππασία ως ανταμοιβή σε συγκεκριμένους
μαθητές. Το σχέδιο κρίσης δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση δύσκολων
καταστάσεων, και κάθε οργάνωση π.χ. η εκκλησία και το κλαμπ νέων γνωρίσουν
πως να ενεργούν. Οι γονείς είναι
περισσότερο ευχαριστημένοι με το σχολείο και η τοπική κοινωνία διάκειται
περισσότερο θετικά.
Γενικά
το πρόγραμμα είναι στη σωστή κατεύθυνση εστιάζοντας στο μέλλον, προετοιμάζοντας
τη διαδικασία για την ημέρα όπου ο διαχειριστής δε θα χρειάζεται. Παρόλο που ο στόχος είναι να συμμετέχουν όλοι,
κάποιοι εκπαιδευτικοί δε συμμετείχαν και αυτό χρειάζεται συζήτηση προκειμένου
να επιλυθεί.
Η
πρόληψη της βίας αποτελεί παιδαγωγική πρόκληση
Το Fryshuset είναι το μεγαλύτερο κέντρο νεότητας στον
κόσμο αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα όραμα που βασίζεται στην πεποίθηση ότι η ενθάρρυνση,
η εμπιστοσύνη, η ευθύνη και η κατανόηση είναι απαραίτητες ώστε οι νέοι
αναπτύξουν τις εσωτερικές ικανότητές
τους και να βρουν το δρόμο τους στην κοινωνία.
Το Fryshuset
είναι τόπος συνάντησης όπου οι άνθρωποι μοιράζονται ενδιαφέροντα, κοινωνικές
δεσμεύσεις, αθλητικές δραστηριότητες, αναψυχή και πολιτιστικά και καινοτόμα
εκπαιδευτικά προγράμματα. Ιδρύθηκε το 1984 από το YMCA Στοκχόλμης
και τον Πατέρα Anders Carlberg
και μεταφέρθηκε σε έκταση 24000 τμ. στα νότια της πόλης. Οι αρχικές
δραστηριότητες περιλάμβαναν τον αθλητισμό και τη μουσική. Μετά τις βίαιες
εξεγέρσεις των ομάδων εφήβων της Στοκχόλμης το 1986, η Σουηδική κυβέρνηση ζήτησε από το Fryshuset να επέμβει για να αποφορτίσει
την κατάσταση. Το Fryshuset
οργάνωσε μία εκστρατεία σε όλη τη χώρα για τις δημιουργικές εναλλακτικές λύσεις
στη βία.
Σήμερα, το Fryshuset φημίζεται για το κοινωνικό του
έργο όπως για την εκπαίδευση το skateboarding,
τη καλαθοσφαίριση, τη μουσική και άλλες δραστηριότητες αναψυχής. Διεξάγει
προγράμματα για επαγγελματική κατάρτιση, σεμινάρια και συνέδρια, μαθήματα θεάτρου, μουσικής και αθλητισμού και φιλοξενεί κονσέρτα, εκδηλώσεις, έχει ακόμη και
τη δική του εκκλησία. Η δημόσια
χρηματοδότηση καλύπτει μόνο το 5% των δραστηριοτήτων του ενώ το υπόλοιπο
καλύπτεται από χορηγίες, δωρεές και δίδακτρα για υπηρεσίες όπως τα εκπαιδευτικά
και τα κοινωνικά προγράμματα. (Τα δίδακτρα καταβάλλονται από τους συνεργαζόμενους
εταίρους και τις κυβερνητικές υπηρεσίες και όχι από τους νέους). Το Fryshuset απασχολεί περίπου
500 άτομα και δέχεται 40,00 επισκέπτες κάθε μήνα.
Η κατώτερη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση του σχολείου έχει 180 μαθητές. Το σχολείο βρίσκεται στο κέντρο της
Στοκχόλμης σε ένα τεράστιο κτίριο και αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου
συγκροτήματος. Οι τρεις πυλώνες του Fryshuset που επεκτείνονται στο σχολείο είναι οι δραστηριότητες
για τους μαθητές, η εκπαίδευση και τα κοινωνικά προγράμματα. Το σχολείο είναι
μικτό και δέχεται μαθητές τόσο από τέλειες οικογένειες όσο και από οικογένειες
με προβλήματα. Αποστολή του σχολείου είναι να αισθάνονται οι μαθητές
ευτυχισμένοι και ασφαλείς. Υπάρχουν
στρατηγικές για τη συμπεριφορά, συζητήσεις, ξεκάθαροι κανόνες για το προσωπικό,
τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, το διευθυντή, και σεβασμός προς
όλους.
Οι εκπαιδευτικοί σε αυτό το
σχολείο αισθάνονται πιο κοντά στους μαθητές διατηρώντας την εξουσία τους και
ζητούν οδηγίες για το πως να συμπεριφέρονται σε δύσκολες περιστάσεις καθώς και
βοήθεια από φίλους, το προσωπικό και τον διευθυντή. Χρειάζονται καθοδήγηση
συχνότερα. Στο σχολείο υπάρχουν αξίες και η δομή του είναι λιγότερο επίσημη,
χωρίς απουσίες. Οι εκπαιδευτικοί είναι περισσότερο διαθέσιμοι στους μαθητές από
τα άλλα σχολεία. Πιστεύουν ότι η εμπειρία ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας, και το
πιο σημαντικό γι΄αυτούς είναι να δημιουργήσουν ομάδες κατά του εκφοβισμού με τη
συμμετοχή μαθητών. Κάθε Πέμπτη σε ειδική
συνεδρίαση συζητούν όλα τα ζητήματα που
αφορούν στην ασφάλεια στο σχολείο και στην
αντιμετώπιση της επιθετικότητας. Παρατήρησαν ότι μήνα με το μήνα οι μαθητές
αποκτούν περισσότερη αυτοπεποίθηση και αισθάνονται άνετα στο σχολείο. Οι
εκπαιδευτικοί αισθάνονται μέλη της ομάδας.
Οι μαθητές ηλικίας 14 ετών, ένα αγόρι και 2 κορίτσια,
δήλωσαν ότι το σχολείο είναι πιο δημιουργικό, μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν
και να ακολουθήσουν δραστηριότητες. Κάθε μαθητής έχει τη δική του δραστηριότητα
και είναι αποδεκτοί χωρίς να δέχονται εκφοβισμό. Η εμφάνιση δε μετράει και το
πιο σημαντικό είναι να είναι κανείς άνθρωπος με τα δικαιώματα και τις αξίες του, που τυγχάνει του σεβασμού όλων. Οι μαθητές αισθάνονται ασφαλείς και
εμπιστεύονται τους εκπαιδευτικούς, το προσωπικό και το διευθυντή. Οι
εκπαιδευτικοί δεν κοιτάζουν μόνο τους βαθμούς αλλά την προσωπικότητα και τις
δυνατότητες των μαθητών. Η μαθησιακή διαδικασία είναι ομαλή χωρίς θυμό και εκνευρισμό όπως σε άλλα σχολεία
παλαιότερα. Οι εκπαιδευτικοί είναι
διαθέσιμοι και συζητούν με τους μαθητές. Σε περίπτωση συγκρούσεων οι
εκπαιδευτικοί γνωρίζουν τους κανόνες και τις συνέπειες με εξαίρεση τους νέους
εκπαιδευτικούς που χρειάζεται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Επίσης, γνωρίζουν πως να χειριστούν δύσκολες
καταστάσεις μιλώντας στα εμπλεκόμενα μέρη.
Οι μαθητές θεωρούν ότι είναι καλή ιδέα να συνδυάζεις τις δραστηριότητες
με τη μάθηση. Οι σημαντικότερες αξίες
για έναν εκπαιδευτικό είναι η υπομονή και η δικαιοσύνη.
Η κοινωνική οργάνωση Lunga Gatan (μετάφραση: ήρεμος
δρόμος)
Η οργάνωση αυτή συνεργάζεται τόσο με άλλα σχολεία
όσο και με αυτό. Ο κύριος ρόλος της είναι η πρόληψη της βίαιης συμπεριφοράς και
των προβλημάτων. Βασίζεται στην ατομική εργασία και στην ανάπτυξη καλών
σχέσεων. Παρέχουν μαθήματα για μαθητές όπως εκπαίδευση για την αντικατάσταση
της επιθετικότητας. Είναι διαθέσιμοι
όποτε τους χρειάζονται οι μαθητές και αντιδρούν γρήγορα σε επικίνδυνες
καταστάσεις. Γνωρίζουν τη πραγματική ζωή των μαθητών και αναφέρουν τι συμβαίνει εκτός σχολείου σε σταθμούς τραίνων ή στο δρόμο. Ανταλλάσσουν πληροφορίες με τους εκπαιδευτικούς και ασχολούνται με τους μαθητές κατά τη
διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Εργάζονται τα απογεύματα και κατά τη διάρκεια
της σχολικής ημέρας. Ασχολούνται και με τους γονείς εάν αυτοί το επιθυμούν.
Η διευθύντρια επιλέγει τους
εκπαιδευτικούς σε αυτό το σχολείο και υπάρχει εκπαίδευση για τον τρόπο
χειρισμού των συγκρούσεων. Το σχολείο διαθέτει αξίες και όλοι πρέπει να τις
ακολουθούν. Το πιο σημαντικό είναι η οικοδόμηση των σχέσεων όπως και η ανοχή
που είναι απαραίτητη για το σεβασμό. Οι
εκπαιδευτικοί και το προσωπικό πρέπει να
αποτελέσουν το καλό παράδειγμα. Η εμπειρία είναι σημαντική. Οι εκπαιδευτικοί
και το προσωπικό παρακολουθούν μαθήματα
χειρισμού δύσκολων καταστάσεων. Οι στόχοι του σχολείου είναι πολύ
σημαντικοί και πρέπει να είναι ξεκάθαροι.
Στο επίκεντρο του σχολείου βρίσκεται ο παππούς, ένας πρώην ηθοποιός και
η πρώην εκπαιδευτικός από το Ιράν. Συμμετέχουν στην ομάδα που εργάζεται με τους
μαθητές και βοηθούν τους εκπαιδευτικούς.
Αποτελούν τη φωνή των μαθητών όποτε χρειαστεί και έχουν προληπτικό ρόλο στην
καθημερινότητα του σχολείου.
Γενικότερα, φαίνεται πως οι στόχοι του σχολείου
έχουν επιτευχθεί και η παραμονή στο σχολείο μετά το ωράριο είναι πιο συχνό
φαινόμενο από τις απουσίες.
Δημήτριος Γκίνης
Ταμίας ΟΛΜΕ
Δημήτριος Γκίνης
Ταμίας ΟΛΜΕ
